ฝากรักจากใจ สานสัมพันธ์บางด้วนอย่างยั่งยืน
หนึ่งในชุมชนรอบโรงไฟฟ้าพระนครใต้อย่างชุมชนบางด้วน อำเภอเมืองสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ ประกอบด้วยหมู่บ้านทั้งหมด 8 หมู่บ้าน รวมตัวกันเป็นวิสาหกิจชุมชน ได้แก่
เนื่องจากสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่มริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของประชาชนในหมู่บ้านและตำบล ใช้ในการคมนาคมทั้งในอดีตและปัจจุบัน พื้นที่ส่วนใหญ่จะเป็นป่าจากและสวนมะพร้าว โดยประชาชนในชุมชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้างใน ภาคอุตสาหกรรม ภาคการเกษตร เช่น เลี้ยงปลา, เลี้ยงไก่, เพาะเห็ด การค้าขาย และเย็บจากมุงหลังคา นอกจากนี้ก็มีการทำประมงอยู่บ้างเพียงเล็กน้อย โดยวิสาหกิจชุมชนของชุมชนบางด้วน จะประกอบไปด้วย
1. เสื้อบางด้วนจากใจ
เสื้อมัดย้อมลูกจาก(สีธรรมชาติ) มรดกจากภูมิปัญญา เนื่องจากสมุทรปราการเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ติดทะเล ลักษณะพื้นที่เป็นป่าชายเลน การนำสีธรรมชาติที่ผลิตมาจากลูกจาก ถือเป็นวัสดุธรรมชาติในท้องถิ่น และเพื่อนำวัสดุท้องถิ่นมาใช้ประโยชน์ประดิษฐ์เป็นชิ้นงานรูปแบบต่าง ๆ จึงให้เกิดประโยชน์ มีความคิดสร้างสรรค์ จากการฝึกการนำสิ่งต่าง ๆที่มีอยู่ตามธรรมชาติ มาคิดประดิษฐ์ให้เกิดคุณค่าและมูลค่า ป็นการเรียนรู้เชิงเศรษฐกิจพอเพียง และเป็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม นอกจากจะสามารถทำเป็นเสื้อเพื่อสวมใส่แล้ว ยังสามารถสั่งทำไปประยุกต์ใช้ได้หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น ผ้าพันคอ ผ้าโพกหัว หรือผ้านุ่งชายทะเล
2. น้ำสมุนไพร BOBO
เทรนการดูแลสุขภาพเป็นเรื่องที่ได้รับความนิยมมาอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งประเทศไทยก็ขึ้นชื่อเรื่องของการใช้สมุนไพรมาตั้งแต่สมัยโบราณ ด้วยเหตุนี้เองทางชุมชนบางด้วน จึงได้นำข้อดีของการใช้สมุนไพรเหล่านี้มาทำเป็น “น้ำสมุนไพร BOBO” มีให้เลือกหลากหลายสูตรซึ่งดีต่อสุขภาพของผู้ที่ได้ดื่ม และช่วยดูแลระบบร่างกายพื้นฐานโดยรวมให้สุขภาพดีและสมดุลอยู่เสมอ โดยสรรพคุณก็มีหลากหลายไม่ว่าจะเป็นการบรรเทาอาการอักเสบ, การต้านอนุมูลอิสระ, สรรพคุณการขับพิษ นอกจากนี้แล้ว สมุนไพรบางชนิดยังมีสรรพคุณพิเศษที่เหมาะสำหรับคนที่มองหาตัวช่วยมาปรับสมดุลบางอย่างโดยเฉพาะเช่นขจัดน้ำตาลในเลือด, ดูแลสมดุลร่างกาย, ช่วยให้ร่างกายและจิตใจผ่อนคลายได้อีกด้วย ขึ้นอยู่ที่การในสมุนไพรชนิดไหนมาทำ
3. ผลิตภัณฑ์จักสานก้านจาก
เนื่องจากสภาพโดยรอบของชุมชนบางด้วน ล้วนเต็มไปด้วย ‘ต้นจาก’ ซึ่งเป็นพืชท้องถิ่นที่พบเห็นได้ตลอดริมสองฝั่งคลองบางด้วน ยาวสุดลูกหูลูกตาจวบไปจนถึงปลายคลองที่เชื่อมออกไปสู่แม่น้ำเจ้าพระยา แต่ก็แซมไปด้วยต้นโกงกาง ต้นลำพู และพันธุ์ไม้ป่าชายเลนอื่น ๆ แต่เพราะโตเร็วและขยายพันธุ์ตามธรรมชาติได้ง่าย บางช่วงหนาแน่นมาก ชาวบ้านต้องช่วยกันตัดออกเพื่อไม่ให้ปิดกั้นคลองหรือขวางทางน้ำจนกลายเป็นคลองปิด จึงเป็นที่มาของ ‘จาก’ ที่ไม่มีวันหายไปจากบางด้วนนั่นเอง
วิถีชีวิตเรียบง่ายของชาวปากน้ำ เวลาได้เล่าถึงกระบวนการทำเครื่องจักสานจากต้นจากที่พิถีพิถันกันในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การออกเรือไปตัดยอดจาก การคัดใบจาก การเหลา การสาน ไม่ได้ง่ายอย่างที่คิด กว่าจะทำผลิตภัณฑ์จักสานก้านจากออกมาสักชิ้นนึง ไม่ว่าจะเป็น ขันโตก ตะกร้า ถาดใส่ของ หรือแม้แต่แส้ปัดแมลงจากโหม่งของต้นจาก รวมทั้งของเล่นต่างๆ ปัจจุบันผลิตภัณฑ์เครื่องจักสานมีไม่เพียงพอสำหรับขาย เพราะมีออร์เดอร์สั่งเข้ามาจำนวนมาก บวกกับการผลิตนั้นใช้เวลาค่อนข้างนาน อย่างตะกร้าชิ้นเล็กๆ 1 ใบ ต้องใช้เวลาสานไม่ต่ำกว่า 3 ชั่วโมงเลยทีเดียว นอกจากนี้ยังต้องเดินสายเป็นวิทยากรให้การอบรมวิธีการทำเครื่องจักรสานให้แก่หน่วยงานต่างๆ ทั้งโรงเรียน สถานศึกษา กลุ่มผู้ฝึกอาชีพ ฯลฯ เพราะเมื่อสินค้าเราเริ่มเป็นที่รู้จัก คนก็เริ่มให้ความสนใจ ติดต่อให้ไปสอนมากขึ้นทุกปี ช่วยสร้างอาชีพให้ผู้คนมากมายตลอดหลายปีที่ผ่านม
4. สลัดโรล
เมนูรักสุขภาพกันหน่อยกับเมนูสลัดโรลลล หรือสลัดม้วนอัดแน่นไปด้วยเนื้อสัตว์และผักสดนานาชนิด กรอบ อร่อย มีชีวิตชีวา ทานคู่กับน้ำจิ้มรสเด็ด ซึ่งทางผู้ผลิตของเรายังได้รับมาตรฐานทั้ง มาตรฐานสินค้าทางการเกษตร GAP และเครื่องหมายวิสาหกิจชุมชน
5. แซ่ ตี แมลง
ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่เป็นความภาคภูมิใจของชาวบางด้วน อำเภอเมืองสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ โดยการผสมผสานความรู้จากการจักสาน ‘จาก’ โดยการนำ ‘โหม่งจาก’ ซึ่งเป็นส่วนที่ผลจากอยู่รวมกันเป็นช่อ มีผลย่อยอยู่เป็นจำนวนมากเป็นกระจุกเรียกว่าโหม่งจาก ลักษณะของผลเป็นรูปทรงไข่กลับ (คล้ายกับผลระกำแต่ไม่มีหนาม) ขุดขึ้นมาจากดินโดยจะไม่ใช้การตัด นำมาทุบจนกลายเป็นเส้นฝอย จากนั้นก็ทำการสางและตัดปลายให้เสมอกันจนสวยงาม นำไปแช่สารส้ม 1-2 ชั่วโมงจนมีสีขาวนวล และนำไปตากแดดจนแห้งสนิทก่อนจะนำไปประกอบเป็นแส้ สำหรับการนำไปจำหน่ายต่อไป
6. แชมพูสมุนไพร
น้ำยาซักผ้าที่ได้รับเครื่องหมายตราจังหวัดสมุทรปราการ ตราพัฒนาชุมชน และตราผลิตภัณฑ์ OTOP เริ่มต้นจากความคิดที่ว่าแชมพู หรือ ยาสระผม ถือเป็นผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผมขั้นพื้นฐานที่ขาดไม่ได้ เพราะนอกจากจะใช้ทำความสะอาดเส้นผมและหนังศีรษะแล้ว แชมพูส่วนใหญ่ก็ยังมีสารที่ช่วยบำรุงรักษาเส้นผมอีกด้วย ซึ่งในปัจจุบัน “แชมพูสมุนไพร” กลายเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย เพราะคนส่วนใหญ่หันมาใส่ใจสุขภาพและเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมจากธรรมชาติกันมากขึ้น เพื่อตอบโจทย์ปัญหาที่แตกต่างกันไปแต่ละบุคคลได้ดียิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็น สำหรับเส้นผมธรรมดา, ผมแห้ง, ผมเสีย, ผมมัน หรือมีรังแค เป็นต้น ทั้งนี้การนำสารสกัดจากสมุนไพรมาผสมลงไปในแชมพูที่มีสารทำความสะอาดชนิดสังเคราะห์ จำเป็นจะต้องผ่านขบวนการสกัดที่เหมาะสม เพื่อไม่ให้คุณค่าจากสมุนไพรสูญสลายไป
7. ตะกร้าสานฟ้าสำฤทธิ์
จากเป็นทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นของตำบลบางด้วน ไม่มีหมดเพราะเกิดการทดแทนตลอดเวลา ต้นจากมีประโยชน์ทุกส่วนเช่น รากนำมาทำแส้ปัดยุ่ง ลูกจาก ทำขนมและนำมาเชื่อม ใบนำมามุงหลังคา ก้านจากนำมาทำตะกร้า ไม้กวาด การสานตระกร้าด้วยทางจากเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น สร้างเป็นมูลค่าเพิ่ม นอกจากนี้ยังมีการให้ความรู้กับประชาชนทั่วไปทั้งชาวบ้านในตำบลบางด้วนและตำบลใกล้เคียงเพื่ออนุรักษ์ไว้ซึ่งทรัพยากรท้องถิ่นอีกด้วย ผลิตโดย
8. ห่อหมกคุณยาย
ห่อหมกเป็นอาหารที่มีมาแต่โบราณ ทำให้สุกด้วยการนึ่ง ส่วนประกอบสำคัญ ได้แก่ เนื้อปลา นำมาผสมกับเครื่องแกงและกะทิข้นๆ แล้วกวนให้เข้ากันจนกะทิงวด ใส่ไข่เพื่อช่วยเพิ่มความข้น ช่วยในเรื่องของรสชาติและเนื้อสัมผัส นำส่วนผสมมาห่อหรือใส่กระทง รองก้นกระทงด้วยผักชนิดต่างๆ ได้แก่ ผักกาดขาว กะหล่ำปลี ใบยอ ใบโหระพา แล้วนำไปนึ่งให้สุก โดยห่อหมกเป็นอาหารที่มีคุณค่าครบถ้วนที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย โดยมีส่วนประกอบที่เป็นอาหารสมุนไพรที่สามารถช่วยในการปรับธาตุและเจริญอาหารได้อย่างดียิ่ง
9. ขนมไทยผู้ใหญ่ประเสริฐ
หนึ่งในขนมไทยที่หาทานได้ง่ายและเป็นขนมไทยโบราณอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งมีวิธีการทำที่ไม่ยุ่งยาก วัตถุดิบก็หาได้ง่าย คือ แป้งข้าวจ้าว น้ำตาลมะพร้าว หรือน้ำตาลโตนด กะทิ เกลือ และยังมีส่วนประกอบอื่นๆที่จะทำให้ขนมถ้วยแต่ละที่มีเอกลักษณ์ที่ต่างกัน เช่น ภาชนะ กลิ่นหอมจากธรรมชาติ กลิ่นจากวัตถุดิบที่แตกต่างกัน เวลาทานขนมถ้วยจะใช้ ไม้พายเล็กๆ แค๊ะลงไปในถ้วยตะไลปากบานขนาดกำลังเหมาะมือ เวลาที่เราตักทานจะได้สัมผัสกับเนื้อขนมที่มีสองชั้นในตัว ข้างบนเป็นหน้ากะทิที่มีรสออกเค็ม ส่วนด้านล่างจะออกแข็งกว่า มีรสหวานหอมน้ำตาลโตนด นิยมทานกันทั่วไป
10. น้ำส้มเจ๊ม่วย
ส้ม เป็นผลไม้รสเปรี้ยวที่ให้วิตามิน และแร่ธาตุมากมาย โดยประโยชน์ของส้มนั้นมีหลายอย่าง ได้แก่ เสริมสร้างคอลลาเจน ลดริ้วรอยบนใบหน้า สร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย มีส่วนช่วยป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ เพิ่มความสดชื่น ฯลฯ โดยน้ำส้มเจ๊ม่วย ทำมาจากผลส้มสด ดังนั้นจึงมีรสชาติของส้มแท้ๆ ดื่มแล้วสดชื่น ไม่ใส่สารกันบูด เหมาะสำหรับทุกเพศทุกวัยที่ต้องการดื่ม
11. ขนมเปี๊ยะนมสด
เมื่อพูดถึง ขนมเปี๊ยะ ซึ่งเป็นขนมที่มักใช้ประกอบในเทศกาลขนมไหว้พระจันทร์ของชาวจีน ความหมายของขนมเปี๊ยะในเทศกาลนี้คือ เป็นขนมแห่งความศิริมงคล สื่อถึงความปรารถนาดีระหว่างผู้รับกับผู้ให้ พร้อมทั้งยังเป็นขนมที่แสดงถึงความสามัคคีกัน โดยขนมเปี๊ยะนมสดของวิสาหกิจชุมชนบางด้วนของเรา อัดแน่นไปด้วยไส้ต่างๆมากมายแล้วแต่จะเลือกซื้อไม่ว่าจะเป็น ไส้ถั่ว ไส้เค็ม ไส้ฟักหวาน เป็นต้น สะอาด หอมมัน
